در ایران تاکنون آمار مرگ ومیر به دلیل کرونا به حدود ۷۰ هزار تن رسیده است. صدها هزار تن در بیمارستانها بستری بوده اند و میلیونها تن درگیر انواع خفیف و متوسط این بیماری شده اند، ولی نکته تلخی در این اعداد نهفته است؛ اینکه هیچ کدام از این اعداد نمایانگر غم و غصه کودکانی که به دلیل کووید19 بی پدر یا مادر شده اند نیستند، هیچ یک از این آمار نشان دهنده فقر بسیاری از خانواده های آبرومند و کارگر روزمزد نمی توانند باشند. امروز می خواهیم بررسی کنیم که چگونه می توانستیم بیماری کرونا را در ایران بهتر مهار کنیم.

متاسفانه اکنون که این مقاله را می نویسم کشور هندوستان درگیر موج دوم کرونا شده است و دقیقاً این کشور نمونه بارز سوء مدیریت در زمینه کنترل کووید 19 است که ظرف دو ماه میزان ابتلا و مرگ ومیر در این کشور از کنترل خارج شد و دوباره ثابت کرد که در زمینه کنترل همه گیری این بیماری، باید متخصصان تصمیم بگیرند و سیاستمداران عمل کنند.

جمع بندی اتفاقاتــی که بایــد رخ می داد تا بیمــاری کووید 19  در ایران شــیوع کمتری داشــته باشــد می تواند موضوع سلسله تحقیقات میان رشته ای و پیچیده پزشکی، مدیریتی، جامعه شناختی، اقتصادی و… باشد، ولی در این چند سطر تیتروار به برخی از مهمترین علل آن می پردازیم.

پاشنه آشیل مدیریت شــیوع کووید 19 در ایران تاثیرگذاری عوامل اقتصادی، شــامل بیکاری و رشــد اقتصــادی پایین و بحرانهای بین المللی مثل تحریم ها و… بوده که اکثر تصمیمات مدیریتی گرفته شده بر مبنای آن بود و به وسیله آنها می شده است. به همین دلیل متاسفانه قرنطینه کامل و موثر در سطح کشور برقرار نشد و اقدام الزم برای خرید واکسن در زمان مناسب صورت نگرفت.

فضای مجازی یکی از تغییرات مهمــی بود که در جهانگیری کووید 19 نمود فراوانی یافت. هرچند که در شروع این بیماری محتوای شــبه علمی یا غیرعلمی مانند ادرار شــتر، استعمال روغن بنفشه، مصرف تریاک و… در فضای مجازی داغ شده بود ولی کمکم افکار عمومی به علم اعتماد کرد و از دستورالعملهای علمی برای جلوگیری از انتشار این بیماری استفاده کردند. موضوع دیگر که در درمان بیماری کووید 19 برای پزشکان خیلی تاثیرگذار بود تفاوت بین پروتکل درمانی در ایران با پروتکلهای کشورهای توسعه یافته و حتی سازمان بهداشت جهانی بود. هرچند که این پروتکل در ویرایشهای جدید بهبود خارق العاده پیدا کرد و ایرادهای آن به تدریج کاهش یافت باز هم درباره توصیه به تجویز بعضی داروها نظیر هیدروکسی کلرکین جایگاهی برای اصلاح بیشتر وجود داشت. نکته بعد نیاز به بازنگری و ارائه روشهای جدید و موثرتر در شیوه بازآموزی پزشــکان است. خوشــبختانه در مدت حدود ۱۷ ماهه از زمان اعلام وجود کووید ۱۹ در ایران تا نگارش این مقاله در خرداد ۱۴۰۰ وبینارها، کنفرانسهای مجازی و آموزشهای فراوانی در کشور ما برگزار شده است ولی در عمل وقتی من به عنوان متخصص طب اورژانس بیماران مبتلا به کووید19 را معاینه می کنم، بــا تعداد فراوان از بیمارانی مواجهه میش ــوم که در مراجعه اول، پزشکان پنیسیلین و آموکسی سیلین یا ســایر آنتی بیوتیکها را تجویز کرده اند، دیگر باید از تجویز آزیترومایسین بگذریم که متاسفانه در کشور ما به صورت بحران نمود پیدا کرده است. نکته بعدی که بیشــتر منطبق بر نگاه غلط قدیمی سیستم سلامت در ایران بوده این اســت که »مدیریت بیماریها« در کشــور ما بیشتر درمان محور است و نه پیشــگیری محور و متاسفانه این نگاه غلط در مدیریت بیمــاری کووید 19 خود را بســیار قدرتمند نشان داد.

چنان که جلوگیری از افزایش شیوع بیماری کووید19 راه حل بسیار ساده ای دارد که شامل فاصله اجتماعی و استفاده از ماسک است اما در سطح مدیریتی و در سطح رسانه ها بیشتر از اینکه درباره پیشگیری از شیوع این بیماری صحبت و تبادل نظر شود بیشتر درباره درمان این بیماری اظهار نظر شد. در رســانه ها به جای اینکه پزشــکان اجتماعی و متخصصان اپیدمیولــوژی دربــاره این بیمــاری صحبت کنند بیشــتر پزشکان آی. سی. یو یا ســایر متخصصان اظهار نظر داشتند و این نکته مغفول ماند که همواره پیشــگیری موثرتر از درمان است. موضوع دیگر که شاید بیان آن عجیب به نظر برسد این است که باید در سطح افکار عمومی آموزش داده شود که اماکن مذهبی و حرم های مطهر، هرچند فارغ از ظلم، بدی، جور، گناه و… است ولی فارغ از ویروس و باکتری نبوده و دیندارانی که در این اماکن مقدس تجمع یابند خود و خانواده شان در معرض خطر انتشار بیماری خواهند بود.  خلاصه کلام اینکه در لحظه نگارش این مقاله، موج چهارم کووید 19 در ایران رو به کاهش است ولی برای جلوگیری از ایجاد موجهای جدید و مرگ تعداد زیادی از هموطنان الزم است که سیستم بهداشتی درمانی از درمان محور بودن به پیشگیری محور بودن تغییر کند، رسانه های موثر داخلی از پراکندن محتوای غیرعلمی بپرهیزند و قرنطینه شدید تا پایان واکسیناسیون موثر و کامل در سراسر کشور اجرا شود.

لینک دانلود مجله